نماز
نماز نماز نماز عبادتی که مارا به دنیایی دیگر می برد عبادتی که بسیاری از مردان خدا درراهش جهاد کردند وکم نیستند ان کسانی که درتبلیغش به فیض شهادت رسیدند . امام علی را ببینید چقدر درراه تبلیغ نماز تلاش کردند وچه شبهایی که ایشان به خاطر تبلیغ این امر الهی بیدار ماندند تامبادا کسی نداند که نمازچیست, تامبادا کسی چگونگی انجام این تکلیف را نداند .واخر نیز ایشان درحال انجام این تکلیف الهی به فیض شهادت نایل امدند.راستی نماز چیست پیامبر درپاسخ به این سوال می گویند:(( اَلصَّلاةُ مِفتاحُ كُلِّ خَيرٍ؛))1 یعنی نماز كليد همه خوبی هاست.البته نماز فقط مخصوص مسلمانان نیست بلکه در همه ی ادیان الهی به این امر مهم خداوند امر فرموده اند ولی به شکلی دیگر,(( تورات مقدس متن مدوني براي تفيلا (نماز) معرفي نكرده، ليكن هر فردي چه مرد و چه زن يعني همه افراد يهود را موظف به خواندن نماز كرده است. در سفر تثنيه فصل 11 آيه 13 چنين ذكر شده است: «خداوند خداي خود را دوست بداريد و او را با تمامي دل و با تمامي جان خود عبادت كنيد». دانشمندان يهود درباره اين موضوع تفسير كرده اند كه اين كدام پرستش است كه به قلب مربوط مي باشد؟ جواب داده
1= الفردوس، ج 2، ص 404، ح 3796
اند كه همان نماز است.
تفيلا وسيله ارتباطي است بين انسان و خدا كه در اين رابطه انسان خود را بينهايت كوچك دانسته در مقابل نيرويي بينهايت بزرگ، به مدح و ستايش ميپردازد. در قسمت ديگري از تفيلا انسان خواستهاي خود را با خدا مطرح مي‌كند. دعا كردن تكليف كردن بر خدا نيست بلكه برعكس تكليف كردن بر خود ماست يعني ميتوان اين طور بيان كرد كه انسان هنگام دعا
كردن با در نظر گرفتن عنصر مشترك با خدا يعني عنصر اراده و اختيار كه او را از ساير موجودات جدا مي‌كند خواستار آن است كه با داشتن چنين عنصري خود را از مقام بينهايت كوچك به مقامي بينهايت بزرگ برساند و با كسب چنين قدرتي قادر به رفع نيازها و برآورد خواستها باشد. قسمت ديگر تفيلاي ما مربوط به شكرگذاري از خداوند است و اين بزرگترين نشانه آگاهي انسان است و عبارت است از آگاه بودن انسان به ارزش‌هاي خويش و آگاهي او نسبت به همه نعمتها و موهبتهايي كه دارد. ))
دیدیم که ادیانی مانند یهودیت نیز برای خود نمازی دارند نمازو دعا از اعمال نیک وبا اهمیت تراست وکسی که دعا ونماز می خواند باید قلب خویش را متوجه خدا وند عزوجل نمایدو چشمانش را پايين انداخته و قلبش را متوجه بالا سازد. کسی که نماز می خواند باید بداند که این نماز است که باعث ارامش وی میشودو باعث می شود که انسان سعادتمند درهر دودنیا شود.
نماز سپاسگزاري از معبود است چون تشكر از نعمت دهنده واجب است، چنانچه اگر كسي كاري را براي ما انجام داد و از او تشكر نكنيم در حق او جفا كردهايم. نماز انسان را از بدی ها ومنکرات بازمی دارد وانسان را
به سوی پاکی ها وزیبایی ها هدایت می نماید ومانند سدی است در مقابل گناه کاری ها .راستی ایا میدانید که نماز ضد اظطراب وپشیمانی است ومانع نگرانی وافسردگی است!
نماز جماعت:
.الإمامُ الباقرُ عليه السلام : إنَّ الجُهَنِيَّ أتَى النبيَّ صلى الله عليه و آله فقالَ : يا رسولَ اللّه
ِ ، إنّي أكُونُ في البادِيَةِ و مَعي أهلِي و وُلدِي و غِلْمَتِي، فَاُؤَذِّنُ و اُقِيمُ و اُصَلِّي بهِم أ فَجَماعَةٌ نحنُ ؟ فقالَ : نَعَم . فقالَ : يا رسولَ اللّه ِ ، إنَّ الغِلْمَةَ يَتبَعُونَ قَطرَ السَّحابِ فَأبقى أنا و أهلي و وُلدي، فَاُؤَذِّنُ و اُقِيمُ و اُصَلِّي بهِم أ فجَماعَةٌ نحنُ ؟ فقالَ : نَعَم . فقالَ : يا رسولَ اللّه ِ ، فإنَّ وُلدِي يَتَفَرَّقُونَ في الماشِيَةِ فَأبقى أنا و أهلِي، فَاُؤَذِّنُ و اُقِيمُ و اُصَلِّي بهِم أ فجَماعَةٌ نحنُ ؟ فقالَ : نَعَم . فقالَ : يا رسولَ اللّه ِ ، إنَّ المَرأةَ تَذهَبُ في مَصلَحَتِها فَأبقى أنا وَحدِي، فَاُؤَذِّنُ و اُقِيمُ أ فجَماعَةٌ أنا؟ فقالَ : نَعَم ،المُؤمِنُ وَحدَهُ جَماعَةٌ .
یعنی:
((امام باقر عليه السلام : جُهَنى خدمت پيامبر صلى الله عليه و آله رسيد و عرض كرد : اى رسول خدا! من در صحرا با زن و فرزندان و غلامانم به سر مى برم و [موقع نماز] اذان مى گويم و مى ايستم و با آنها نماز مى گزارم.
، آيا نماز ما جماعت است؟ فرمود : آرى . عرض كرد :
اى رسول خدا! [گاهى اوقات ]غلامانم در پى آوردن آب مى روند و من مى مانم و زن و فرزندانم . پس [موقع نماز ]اذان مى گويم و مى ايستم و با آنها نماز مى گزارم ، آيا نماز ما جماعت به حساب مى آيد؟ فرمود :
آرى .
جُهَنى عرض كرد :
اى رسول خدا! [گاهى اوقات] فرزندانم در پى احشام مى روند و من و همسرم تنها مى مانيم . پس [وقت نماز] اذان مى گويم و مى ايستم و با او نماز مى خوانم، آيا جماعت حساب مى شود؟ فرمود :
آرى .
عرض كرد :
اى رسول خدا صلى الله عليه و آله گاهى زن نيز دنبال كارهايش مى رود و من تنها مى مانم و اذان مى گويم و مى ايستم و نماز مى خوانم، آيا نماز من تنها جماعت است؟ حضرت فرمود :
آرى ، مؤمن به تنهايى نيز جماعت است .2))
حتما یا خواندن متن بالا متوجه موضوع این بخش شده اید اری نماز جماعت نمازی که حضرت علی (ع) به خاطر ان خطاب به بعضی افراد نادان می گویند: يا در نماز جماعتِ ما حاضر مى شوند، يا از ما دور شوند و در مجاورت هم نباشيم .
همه ی اینها به کنار انسان می دانیم که موجودی اجتماعی است وتمام نیاز های خود را از اجتماع برطرف می کند واغلب کارهای خودرا با معاشرت با دیگران انجام می دهد وهمانطور که تجربه نشان داده است کار هایی که در اجتماع ویا با مشورت وبا دیگران انجام شوند درصد موفقیتی به مراتب بیشتراز کارهایی فرادا وبه صورت انفرادی انجام می شوند دارند.
حال خودبیاندیشید ایا نمازهم اینگونه اش خوب است یا انفرادی شاید کسانی برلین باوراند که حالت انفرادی نماز بهتراست وبرای گفته ی خود دلیل هایی دارند مثلا می گویند مگر خودپیامبر بصورت انفرادی وفرادا عبادت نمی کرد ویا اینکه می گویند ما درحالت انفرادی نمازدرخانه با خدای خود راحت تر هستیم حال من می گویم ایا مگر خود پیامبر مارا به این امر(نمازجماعت)سفارس نکرده اند وایا مگر قبل از بعثت پیامبر که ایشان درغارحرا به صورت فرادا عبادت می کردند مسلمانی در مکه بود که پیامبر باایشان به صورت جماعت عبادت نمایند وبرای دلیل دوم انها بهتر است بگوییم مگر مسجد خانهی خدا نیست حال شما می گویید که در خانه ی خودبا خدا راحتید.
نماز پیامبر:
پیامبر(ص) همواره از هر فرصت و فراغتى در شب و روز و نیمههاى شب به نماز مىایستاد و به مناجات و راز و نیاز مىپرداخت. همسران و بعضى از اصحاب به آن حضرت مىگفتند: «اى رسول خدا خودت را آن همه به زحمت نینداز» در پاسخ آنها مىفرمود: «إلا اکن عبدا شکورا؛ آیا بنده سپاسگزار خدا نباشم؟»
روزى یکى از اصحاب به پیامبر(ص) عرض کرد: مگر نه این است که خداوند گناهان گذشته و آینده تو را بخشیده است، پس چرا خود راآن همه به زحمت مىاندازى و نماز مىخوانى؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: «آیا بنده شاکر خدا نباشم؟... سوگند به خدا اگر بر اثر نماز و عبادت، اعضاى پیکرم قطعه قطعه شوند و چشمانم از کاسه درآیند و بر روى سینهام بریزند هرگز نمى توانم شکر یک دهم، از یک دهم یک نعمت خدا را ادا کنم، با این که همه شمارش کنندگان قادر به شمارش نعمتهاى الهى نیستند»
ام سلمه (یکى از همسران نیک رسول خدا«ص)» مىگوید: شبى پیامبر(ص) در حجره من بود. در بستر
خواب آرمید، نیمههاى شب بود که دیدم آن حضرت در
بستر نیست، هراسان شدم، برخاستم و در تاریکى شب به جست و جوى او پرداختم، او را در کنج حجره ایستاده یافتم که دستهایش به سوى آسمان بلند بود و مىگریست و دعا مىکرد، از جمله مىگفت: «اللهم لا تکلنى الى نفسى طرفه عین ابدا؛ خدایا مرا هرگز به اندازه یک چشم به هم زدن به خودم وانگذار».
به آن حضرت عرض کردم: با این که خداوند، عالىترین مقام را به شما داده، و گناهان گذشته و آینده شما را بخشیده، چرا آن همه خود را به رنج مىاندازى و چنین مىگویى؟ آن بزرگوار در پاسخ من فرمود:
«اى ام سلمه! هرگز خود را ایمن نمىدانم، خداوند یک لحظه برادرم یونس(ع) را به خودش واگذاشت، او به آن همه بلاها (مانند غرق شدن در دریا و در شکم ماهى قرار گرفتن و...) گرفتار شد».
پیامبر(ص) آنقدر به نماز عشق مى ورزید و آن را به جا مىآورد که پاهایش آماس مىکرد و ساق پاهایش متورم مىشد.
این مطلب در روایات اهل تسنن نیز آمده است.
نماز حضرت علی(ع):
حضرت على(ع) بسیار به نماز اهمیت مىداد، او مىفرمود: «لکل شىء وجه و وجه دینکم الصلاه؛ هر چیزى داراى صورت است، صورت دین شما نماز مىباشد». [۹]
در شإن آن حضرت در مورد نماز آمده: «کان على اذا إهاله امر فزغ قام الى الصلاه ثم تلى هذه الایه؛ واستعینوا بالصبر والصلاه؛ حضرت على(ع) هرگاه با کار سختى روبهرو مىشد، به نماز مىایستاد، و این آیه را تلاوت مىفرمود: «از صبر و نماز یارى بجویید».
آن حضرت به اول وقت نماز به قدرى اهمیت مىداد که در سحر ۱۹ رمضان سال ۴۰ (همان سحر که ضربت شهادت بر سرش وارد شد) پشت بام مسجد کوفه رفت و با صداى بلند اذان گفت و قبل از اذان به آسمان مىنگریست تا دمیدن سپیده سحر را ببیند. وقتى سپیده سحر دمید، خطاب به آن فرمود: «اى سپیده سحر! آیا یک بار در زندگى على پیش آمد که تو خود را آشکار سازى، ولى على(ع) در آن هنگام در خواب باشد؟»
نیز روایت شده است که حضرت على(ع) هنگام فرارسیدن وقت نماز، متغیر و رعشه بر اندام مىشد، از او مىپرسیدند: چه شده است؟ در پاسخ مى فرمود: «وقت نماز، وقت امانت الهى فرا رسیده است، که خداوند آن را به آسمان ها و زمین و کوه ها عرضه کرد، آنها از تحمل آن شانه خالى کردند، ولى انسان آن را با ضعفى که دارد پذیرفت و من نمىدانم که آیا آن را که پذیرفتهام نیکو ادا مىکنم؟»
آن بزرگوار به قدرى به نماز عشق مىورزید که هر شبانه روز، هزار رکعت نماز مىخواند. علامه امینى مىنویسد: «طبق روایات بسیار، حضرت على(ع) در شبانه روز هزار رکعت نماز مىخواند».
آنگاه به شبهههاى معاندان در این راستا پاسخ داده است. بنابراین نماز على(ع) با خشوع و حضور قلب کامل بود، آن گونه که در نماز تیر را از پایش خارج نمودند، در حال نماز متوجه نشد و بعد از نماز اطلاع یافت.
در روایات مىخوانیم که دو شتر چابک و ارزشمند را براى پیامبر(ص) به هدیه آوردند، آن حضرت به اصحاب فرمود: «هر کس که دو رکعت نماز بخواند و در این دو رکعت به هیچ چیز از امور دنیا توجه نکند، این دو شتر را (به عنوان جایزه) به او مىبخشم».
هیچ کس از حاضران پاسخ مثبت نداد، جز على(ع) که فرمود: «من چنین نمازى مىخوانم». لذا پیامبر(ص) هر دو شتر را به آن حضرت عطا کرد.
نماز على(ع) نمازى است که براى طمع بهشت و یا خوف از آتش دوزخ نبود، بلکه عرض مى کرد: «الهى ما عبدتک خوفا من عقابک، و لا طمعا فى ثوابک، ولکن وجدتک اهلا للعباده فعبدتک؛ خدایا تو را از خوف عذاب و طمع پاداشت، عبادت نمىکنم، بلکه تو را شایسته و سزاوار عبادت یافتهام و بر این اساس تو را عبادت مى کنم».
مناجات و راز و نیازها و نمازهاى على(ع) در نیمههاى شب نیز فصل دیگرى از شدت علاقه آن حضرت را به نماز نشان مىدهد، تا آن جا که خود فرمود: «از آن زمانى که از رسول خدا(ص) شنیدم که نماز شب نور است، هرگز آن را ترک نکردم».
یکى از منافقان به نام «ابن کوا» که در آن جا حاضر بود، پرسید: حتى در لیله الهریر؟ (شب سخت زمستانى جنگ صفین که صدها نفر کشته شده بودند و هزارها نفر زخمى که از شدت درد ناله مىکردند و بسیار شب طاقت فرسایى بود) فرمود: حتى در لیله الهریر.
عجیب این که در همین جنگ هنگام شدت درگیرى، على(ع) به نماز جماعت ایستاد، بعضى اعتراض کردند که چرا این وقت؟ فرمود: «ما براى نماز با دشمن مىجنگیم».
سخنان بزرگان:
بعضی بزرگان در مورد نماز وعبادت فرمایشاتی فرمودهاند که چند مورد انها را باهم بررسی می نماییم:
1- نماز درست است كه به وسيله فرد انجام ميپذيرد، اما با نماز، ساخته شدن عضوي از جامعه شكل ميگيرد و اين رابطه بين نماز و اجتماع است:
که ما به ان در بحث نماز جماعت اشاره ای کردیم.
2- وقتي انسان متذكر خدا بود خدا را مراقب خويش ديد قهراً از انجام گناه و منكرات شرم و حيا مي‌كند:
این سخن مارا از خداوند اگاه می نماید ومی گوید مبادا کاری کنید که خدامند ازان ناراحت شود زیرا خداوند مراقب ماست.
3- شادابي روح انسان:
نماز در ساخت روح انسا، همان نقشي را ايفا يكند كه نرمش و ورزش در ساخت جسم انسان ايفا مينمايد.
4- نماز روح انسانها را به مبداء هستيبخش مرتبط و متصل مي‌كند و با اين ارتباط، روح و جان آدمي را زنده، بانشاط و آرام ميسازد و او را براي انجام ساير تكاليف و وظائف فردي و اجتماعي آماده مي‌كند:
یعنی نماز درون ادمی را به مبدا وهدف نهایی یعنی خداوند متصل کرده ووجوداآدمی راسرشاراز شادابی ونشاط می گرداند تابه وسیله ی این شادابی ونشاط ادمی برای انجام وظایف خود اماده می شود.
5- خواندن نماز علاوه بر آن كه انجام يك دستور و يك واجب الهي است، خود مانع از انجام زشتيها، خلافها و گناهان ديگر است:سخن دلالت بر این دارد که انجام نماز یک پیشنهاد ازطرف خداوند نیست بلکه یک دستور الهی است که انجام ان مانع گمراهی انسان ها می شود.
6- يكي از فلسفه هاي عبادت، اظهار خضوع و تسليم در مقابل امر پروردگار و ايجاد روح عبوديت و بندگي در انسان است:
یعنی یکی از تاثیرات نماز وعبادت اظهار تسلیم شدگی وایجاد روحی با عواطف بندگی نسبت به خداوند در انسان ها است.
7- و بالاخره نماز داراي آثار و فلسفههاي متعددي است از جمله اين خواص: نماز، تقدير و سپاسگزاري از خدا است، موجب آرامش انسان است، موجب ياد خداست، زمينه پرهيز از گناه را در انسان فراهم مي‌كند، تأكيدي بر نظافت و سلامتي است، داراي آثار وحدتبخش اجتماعي است و موجب انضباط و وقتشناسي است:
این بند درحالت کلی نماز را تعریف می نمایدکه به ان در مطالب گذشته اشاره کردیم.
حال بیایید فکر کنیم آیا نباید به گونه ای این نعمت های خدارا شکر بگوییم .منابع:
پایگاه اطلاع رسانی جهانی سبطین(ع)
www.sibtayn.com
پایگاه حدیث نت:
استفاده ازاین مقاله بدون اطلاع مدیریت وبلاگ پیگردقانونی دارد.
علیرضا حاتمی یوشانلویی. محل زندگی:ا.غ ـ سلماس
نماز چیست؟(نویسنده:علیرضا حاتمی)
